Deze tweede tuindag van 2024 waren we met een grote groep in de tuin. En in tegenstelling tot de eerste dag, twee weken geleden toen het eerder herfst leek, was het nu mooi, bijna zomers weer. En het bleef droog. Een hele dag geen regen kan, gezien het weer in de afgelopen maanden, bijna als een zegen beschouwd worden.
Vaccinium macrocarpon
In de loop der jaren zijn we erachter gekomen dat hoe goed we ook onze best doen, sommige planten niet willen aanslaan in onze tuin. Bijvoorbeeld de vuurwerkplant (Dictamnus albus) heeft het hier duidelijk niet naar z’n zin. Dat is overigens wel enigszins te verklaren omdat deze plant een voorkeur heeft voor een zonnige standplaats en kalkhoudende grond en binnen de kloostermuren kunnen we dat helaas niet bieden. Er is teveel schaduw en de grond is ondanks het strooien van veel kalk toch nog te zuur. Maar dat ook de cranberry (Vaccinium macrocarpon) in onze tuin nauwelijks zijn hoofd boven het mos uit kan houden is moeilijker te verteren. Cranberry zou het goed moeten doen op de schrale, zure grond van onze kloostertuin. Maar helaas blijkt de praktijk dus als altijd toch weerbarstiger te zijn.
De cranberry in onze tuin.
Vat op het strand
Het verhaal hoe de cranberry naar Nederland is gekomen is heel mooi. Zo zou de strandjutter Pieter Sipkes in 1845 een vat op het strand van Terschelling gevonden hebben waarvan hij in de veronderstelling was dat het vol met wijn zat. Toen hij het veilig naar een plek achter de eerste duinen had gerold kwam hij er echter achter dat het slechts gevuld was met zure bessen. Hij liet het vat achter en de cranberry kon zich van daaruit verder uitzaaien. Het was de botanicus Franciscus Holkema die de bijzondere veenbessoort in 1868 in de Terschellingse duinen ontdekte en beschreef.
Commerciële teelt
Na deze ontdekking van de cranberry op Terschelling ontstond er in Nederland belangstelling voor commerciële teelt. Vooral omdat het een uitstekende bron van vitamines C is en het bij lange zeereizen gebruikt kon worden in de bestrijding van scheurbuik. In 1885 bezocht daarom kweker G.J. Borgesius uit Musselkanaal Terschelling, en kreeg van de gemeente Terschelling toestemming plantmateriaal mee naar zijn woonplaats te nemen. Van dit plantmateriaal begon hij in Bovensmilde in Drenthe een cranberrykwekerij die tot 1935 in stand werd gehouden.
Antioxidanten
Behalve als bron van vitamine C bevatten de bessen ook veel antioxidanten en zouden ze ook helpen bij blaasontsteking. En ook in de keuken zijn de bessen heel goed te gebruiken. Ze zijn wat zurig en bitterzoet van smaak en combineren daarom erg goed met wild en gevogelte.
Kraanvogel
De naam cranberry komt van ‘craneberry’ ofwel kraanvogel. Onduidelijk is echter of dat is doordat het gebogen steeltje van de bloem op de nek van een kraanvogel lijkt óf omdat de Amerikaanse kraanvogel graag cranberries eet!
Nico Rookmaker
6 april 2024
