Gele dovenetel

Veel bloeit er met dit weer ook nog niet. Binnenkort zal de gele dovenetel (Lamium galeobdolon) wel gaan bloeien. Lamiastrum is afgeleid van het Griekse Lamos en betekent “muil, keelgat”. Dit slaat op de muilvormige bloem van de dovenetel; de bloem lijkt op de smoel van een katachtige, wanneer die bijten wil.

De soortaanduiding Galeolobdolon komt van het eveneens Griekse Galea en betekent “bunzing, wezel of marter” en beo wat stank betekent. Met de soortaanduiding wordt meestal een kenmerk van de plant beschreven. In dit geval kan het echter niet kloppen. Want dit zou betekenen dat deze plant erg zou stinken. Maar dat klopt niet (ik heb het zelf ook nog even voor de zekerheid gecheckt!). Er wordt vermoed dat er bij de naamgeving een andere lipbloemige bedoeld werd, bijvoorbeeld de Stinkende ballote (Ballote nigra). Vreemd genoeg heeft hij desondanks toch deze naam gehouden.

In Engeland wordt het Yellow Archangel genoemd. Dit betekent “gele aartsengel”. De bloem lijkt ook wel een beetje op een engel. Doordat de onderlip van de bloemen is opgedeeld in drie spitse slippen. De zijslippen vallen hierdoor goed op (als engelenvleugels).

Er is ook een bondbladige variant maar die zijn speciaal gekweekt voor tuinen en parken. De originele gele dovenetel heeft geen bonte bladeren. Het heeft smalle egaal groene bladeren en bloeit met felgele lipbloemen die in een zogenaamde schijnkrans om de vierkante stengel staan. Een schijnkrans wil zeggen dat de bloemetjes om de stengel in een krans lijken te staan, maar ze staan in werkelijkheid in een (sterk samengedrukte) spiraalvorm en bloeien ook niet tegelijk.

Het kan veel schaduw verdragen en bloeit van eind april tot ver in de herfst. Van de gedroogde bloemen kan een thee worden gezet die een kalmerende, slaapopwekkende, bloedzuiverende, slijmoplossende en ontstekingsremmende (speciaal voor de urinewegen en de prostaat) werking zou hebben.

In de volksgeneeskunde werd het vroeger ook voorgeschreven om jicht, ischias en andere pijnen van de gewrichten of pezen te verlichten. De gekneusde bladeren werden eveneens gebruikt om splinters en doornen te verwijderen en blauwe plekken te verminderen. Ook zou de gele dovenetel helpen bij het reinigen en genezen van hardnekkige zweren zoals Rembertus Dodonaeus al schreef in 1554 in zijn Cruijdeboek:

Nico Rookmaker
20 april 2024