Gewone engelwortel

Het is een plant uit de schermbloemenfamilie en kan wel twee meter hoog worden. Het is in Europa inheems en komt zeer algemeen voor. Hij komt voor in bossen, moerassen, bermen, langs sloten en vochtige graslanden. Het is een tweejarige plant en bloeit met grote witte soms iets roze schermbloemen. De stengels zijn hol en gestreept en zijn rood/purper van kleur.

De legende wil dat de engelwortel door aartsengel Raphaël aan de aan de pest lijdende mensheid is geschonken. De geslachtsnaam komt van het Latijnse angelus, wat engel betekent. Ook in de ons omringende landen herinneren de lokale namen nog vaak aan deze legende. ‘Herbe du Saint Esprit’ (Frankrijk), ‘Heiliggeistwurz‘ (Duitsland) en ‘Holy Ghost’ (Engeland). 

Uit de Nederlandse volksnaam ‘Borstwortel’ kan worden opgemaakt dat het ook bij andere kwalen gebruikt werd. Het werd toegepast als slijmoplossend middel om vastzittende hoest te verhelpen. Verder zou een thee, getrokken uit de bladeren, zaden en de wortel, maagversterkend werken en ook helpen bij verminderde eetlust, winderigheid en bij maag- en darmzweren. Ook zou het een zweet- en urinedrijvende werking hebben. Twee veel gebruikte manieren om ziekteverwekkers uit het lichaam te verdrijven zo dacht men vroeger. De gestampte zaden werden als middel tegen hoofdluis toegepast en een afkooksel van de wortel werd geacht inwendige gezwellen bij paarden te genezen.

De wortel wordt nog steeds gebruikt bij de bereiding van bepaalde soorten likeur en het is één van de 130 kruiden die gebruikt worden bij de bereiding van Chartreuse. Deze kruidenlikeur is genoemd naar het kartuizerklooster in de Franse Alpen en bereid door kartuizers van de Grande Chartreuse in de buurt van Grenoble. De basis van deze drank vormt een elixer dat nog steeds gemaakt wordt volgens een ingewikkeld recept dat de monniken in 1605 in bezit kregen, en toen al als erg oud gezien werd. 

Rembertus Dodonaeus schreef in zijn Cruijdeboeck uit 1554 over de engelwortel: 

Nico Rookmaker
27 juli 2024