De regen, die ons al het hele jaar teistert, verdreef ons vandaag weer eens vroegtijdig naar de koffie. Toch konden we daarna nog wat doen en hebben we alle vakken weer vrijwel onkruidvrij kunnen maken.
Lythrum salicaria
De Grote kattenstaart (Lythrum salicaria), ook wel Gewone kattenstaart genoemd, is een in Nederland algemeen voorkomende plant die bloeit van juli tot augustus met paarsrode bloemen. Het is een vaste plant die ongeveer een meter hoog kan worden en groeit vooral op voedzame grond, bij voorkeur langs oevers van meren, sloten en kanalen.
De Grote kattenstaart in onze kruidentuin.
Naam
Lythrum is afgeleid van het Griekse lythron wat “gestold bloed” betekent en verwijst naar de roodroze kleur van de bloemen of mogelijk naar de bloedstelpende werking van het kattenkruid. Salicária verwijst naar salix: de wetenschappelijke naam van wilg. De vorm van de bladeren hebben een sterke gelijkenis met die van de wilg. Met een beetje fantasie in de Nederlandse naam ook te verklaren: de bloeistengel lijkt op de opgeheven staart van een kat.
Toepassingen
Doordat stengel en bladeren veel tannine bevatten, werd het vroeger in de leerlooierij gebruikt. Tannine heeft ook een bloedstelpende werking en werd daarom gebruikt als wondkruid. Het heeft bovendien een ontsmettende werking. Ook zou het helpen bij diarree, ontsteking van het maagslijmvlies en werd het veel voorgeschreven bij tyfus en dysenterie. Het wortelsap levert een rode kleurstof dat gebruikt kan worden voor het verven van wol en textiel.
Trimorf
Gewoon is deze plant overigens niet voor wat betreft zijn manier van bestuiven. De kattenstaart heeft namelijk drie verschillende bloemvormen (trimorf):
- Langstijlige: de stijl is langer dan de meeldraden, waarbij de helft van de meeldraden gemiddeld van lengte is en de andere helft kort.
- Middenstijlige: de stijl is van gemiddelde lengte, waarbij de helft van de meeldraden langer is en de andere helft korter.
- Kortstijlige: de stijl is kort, en één helft van de meeldraden is zeer lang, terwijl de andere helft gemiddeld van lengte is.
De verschillende lengtes van meeldraden en stijl in verschillende bloemen zorgen voor kruisbestuiving, wat gunstig is. De bestoven bloemen maken de beste (dat wil zeggen: de zwaarste) zaden met veel reservevoedsel voor de kiemplant, als het stuifmeel van de korte meeldraad op de korte stijl terecht komt, et cetera. Zie illustratie. Dit alles werd bijzonder gedetailleerd al in 1864 door Charles Darwin beschreven.
Some of the species of Lythrum offer in their manner of fertilization a more remarkable case than can, perhaps, be found in any other plant or animal.
Nico Rookmaker
13 juli 2024
Bronnen
- Wikipedia
- Kruidenencyclopedie, Nico Vermeulen
- Waarnemingen.nl
- Costerustuin.nl
- On the Sexual Relations of the Three Forms of Lythrum salicaria. CHARLES DARWIN, 1864
