Italiaanse aronskelk

Een plant die bijvoorbeeld niet door slakken wordt aangevreten is de Italiaanse aronskelk (Arum italicum). Met zijn prachtig geaderde bladeren is het ook een goed voorbeeld van een plant die niet hoeft te bloeien om toch een sieraad in de tuin te zijn. De bladen bevatten namelijk zogenaamde raphiden. Dat zijn kristalnaalden van calciumoxalaat die de plant tegen slakkenvraat en ook vraat van andere dieren beschermt.

De pijlvormige, 15 tot 35 cm lange, wit of geelwit geaderde bladeren verschijnen al in het najaar. Ze bevriezen niet in de winter doordat de bladeren een natuurlijk antivries bevatten: glycol en glycerol. In mei bloeit de aronskelk met een verdikte bloeikolf (spadix), waarvan het bovenste knotsvormige deel geel is. De bloemen zijn groenwit van kleur. Onderaan de bloeikolf zitten de vrouwelijke bloemen met daarboven de mannelijke bloemen.

Tijdens de bloei verspreidt het een sterke aas- of mestgeur. Op deze geur komen insecten af die hun voedsel in aas of mest vinden. Behalve met de geur worden insecten ook nog op een andere manier gelokt. Namelijk met warmte. Deze warmte die ontstaat in de bloeikolf als gevolg van een chemische reactie wordt ook wel thermogenese genoemd. Maar dat is nog niet alles; de nietsvermoedende insecten landen op de lichtgekleurde binnenkant van de bloemschede, glijden vervolgens door het slijmerige oppervlak uit en vallen in de ketel (de holle ruimte waar de vrouwelijke en mannelijke bloemen zich bevinden). Doordat zich aan de bloeikolf stijve onontwikkelde meeldraden bevinden, met de top naar beneden, kunnen de insecten wel naar binnen maar (voorlopig) niet naar buiten. Zo kunnen ze de bloem bestuiven en als daarna de helmknopjes opengaan, nemen zij ook weer een nieuwe lading stuifmeel op. Na enige dagen verslappen de meeldraden en kunnen de insecten de bloeischede verlaten om voorzien van het stuifmeel op weg te gaan naar de volgende aronskelk. In de zomer sterft het fraaie blad af en blijft alleen de bloeikolf te zien. Hieraan ontwikkelen zich prachtige oranjerode bessen.

Door zijn giftigheid wordt zelfmedicatie sterk afgeraden. Aronskelk wordt alleen nog in de homeopaten gebruikt. Het zou een gunstige werking hebben bij verkoudheid, heesheid, chronische bronchitis, en ontsteking van de slijmvliezen van de mond, neus, keel en maag. De giftigheid gaat na koken of drogen grotendeels verloren waardoor de gekookte wortels soms worden gegeten of tot stijfsel worden verwerkt.

Nico Rookmaker
1 juni 2024