Siberische lis

De Siberische lis (Iris sibirica) is een plant die op dit moment heel mooi bloeit. Het is een hele makkelijke plant die weinig extra zorg vraagt. In de tuin staat het al jaren op dezelfde plek en bloeit elk jaar weer uitbundig. Het kan 60 tot 90 centimeter hoog worden en de bloemen zijn lichtblauw tot paars van kleur. De tijgerprint in de kelk van de bloem steekt mooi af tegen de blauwe bloemblaadjes. De bloeiperiode is van mei tot en met juli.

Het staat het liefste in de volle zon op een wat vochtige bodem, maar halfschaduw en droge grond vormen ook geen probleem voor deze sterke plant. Er zijn wel 300 verschillende irissoorten. En vele daarvan worden gebruikt als verfplant. In de middeleeuwen werd de iris al door schilders gebruikt om verfstoffen van te maken. Over het algemeen werd er vooral een blauw en een groen pigment gemaakt. Het groene pigment werd voor het eerst door de Portugese schilder Pedro Nunes in 1615 beschreven. Hij gebruikte hiervoor simpelweg de geplette bladeren. Later werd ontdekt dat men door het sap uit de bloemblaadjes te persen en te mengen met aluminiumhydroxide (aluin) of calcium er ook een blauwe of een groene kleurstof verkregen worden.

De iris kende ook toepassingen in de volksgeneeskunde. Om huidaandoeningen te behandelen werd de fijngestampte wortelstok vermengd met andere kruiden zoals bijvoorbeeld hysop (Hyssopus officinalis) en als zalf op de huid aangebracht. In de negentiende eeuw werden extracten van de bloemen gebruikt om tabaksgeur en slechte adem te verhullen.

Momenteel vinden irissoorten nog steeds toepassing in tal van sectoren, waaronder cosmetica, farmaceutica en de voedingsindustrie. In Marokko worden de wortelstokken van irissoorten gebruikt als een van de vele ingrediënten in Ras el hanout, een Marokkaanse kruidenmix. In Zuid-Europa worden irissoorten gekweekt voor commerciële doeleinden en worden ze gebruikt in tandpoeder, tandpasta en bijtringen.

Onlangs heeft onderzoek van verschillende irissoorten geresulteerd in de identificatie van verschillende bioactieve stoffen, waaronder alkaloïden, flavonoïden, chinonen, terpenen, steroïden en fenolen. Sommige van deze stoffen zouden bijzondere gunstige werkingen kunnen hebben bij allerlei ziekten.

Nico Rookmaker
4 mei 2024