Vrouwenwortel

Vrouwenwortel of blauwe zilverkaars is een zuur­minnende vaste plant met blauw­groene stengels en bladeren en houdt van een vochtige, voedsel­rijke bodem in de half­schaduw. Het bloeit in mei en juni en vormt daarna blauwe bessen die lang aan de plant kunnen blijven hangen.

De plant is door de inheemse bevolking van Noord-Amerika gebruikt als genees­krachtig kruid. Veel stammen, en later ook Europese kruid­kundigen en vroedvrouwen, gebruikten het voor abortieve en anti­conceptieve doel­einden. Men dacht dat blauwe zilverkaars effecten had die vergelijkbaar zijn met het hormoon oestrogeen (“vrouwen­hormoon”) en omdat van dit kruid alleen de wortel gebruikt is de Nederlandse naam ‘Vrouwen­wortel’ goed te verklaren.

Het werd later juist gebruikt voor het verlichten van de bevalling, het starten van de bevalling, beginnen met menstrueren, het stoppen van spier­spasmen, als laxeer­middel en voor de behandeling van koliek, keelpijn, krampen, hikken, epilepsie, hysterie, ontsteking van de baarmoeder, infectie van de vrouwelijke organen (bekken­ontstekings­ziekte), overmatige groei van baarmoeder­weefsel (endometriose) en gewrichts­aandoeningen. Verder zou het anti-reumatisch en worm­drijvend zijn en ook urineweg­verstoringen kunnen genezen die de oorzaak zijn voor reumatische aandoeningen.

Ik lees ergens dat het een “harmoniserend effect heeft op stemmingswisselingen die veroorzaakt worden door hormonale veranderingen, zoals tijdens de overgang of de menstruatiecyclus”.

Tot 1950 was vrouwen­wortel een erkend genees­middel in de Verenigde Staten. Het was een belangrijk ingrediënt in het populaire preparaat Mother’s Cordial, een middel dat zou zorgen voor een goede baarmoeder­werking tijdens de laatste weken van de zwangerschap. Dit middel wordt overigens nog steeds gemaakt, maar zonder vrouwenwortel­extract. Tegenwoordig weet men dat de hele plant giftig is, daarom wordt er alleen nog maar een homeo­pathisch middel tegen gewrichtspijn van gemaakt.

Alkaloïden zitten er in toxische hoeveel­heden in en daarom zal het duidelijk zijn dat het zeer onver­standig is om zelf een wortel van deze genees­plant te drogen en het poeder te gebruiken. Onjuist gebruik kan de bloed­vaten vernauwen en diarree, maagkrampen, pijn op de borst, verhoogde bloeddruk, verhoogde bloedsuiker­spiegel en andere ernstige bijwerkingen veroor­zaken. Kortom: een bijzonder giftige, maar toch ook wel een bijzonder mooie plant.

Nico Rookmaker    
3 mei 2025