Na een extreem lange periode van droogte heeft het de afgelopen dagen eindelijk weer eens geregend. Een gol’n regentje op z’n Gronings. Voor de tuin bijzonder waardevol. Vandaag zijn er in de tuin een aantal planten van mansoor bijgeplant.
Menselijk oor
Mansoor (Asarum europaeum), ook wel hazelwortel of wilde gember genoemd is familie van de pijploem (Aristologia clematitis), die we ook in de kruidentuin hebben. Beide soorten bevatten het voor mens en dier zeer giftige aristolochiazuur. Slakken hebben hier helaas totaal geen last van. Mansoor is een groenblijvende bodembedekkende vaste plant en heeft lichtgroene, glimmende, niervormige bladeren. De bladeren lijken ook wel wat op een menselijk oor, vandaar de Nederlandse naam mansoor.
Stank van rottend vlees
Het bloeit vanaf het vroege voorjaar tot in mei met kleine klokvormige, roodbruine, met klierharen bedekte bloemen. In tegenstelling tot veel andere bloemen zijn de bloemen van de mansoor onopvallend en liggen ze bijna op de grond onder de bladeren van de plant. Dit komt omdat de bloemen op een bijzondere wijze bestoven worden. Ze hebben beharing op de buitenkant, een donkere bruin-paarse kleur en een kamferachtige geur wat lijkt op de stank van rottend vlees. Hierdoor trekken de bloemen hun bestuivers aan: aasvliegen en andere kleine vliegen die zich voeden met de lijken van gestorven en bedervende dieren.
Die Haselwurz ist sehr warm, und sie hat eine gefährliche Kraft in sich, und diese ist zu fürchten, und sie ist finster und daher von unsteter Natur und dem Sturme gleich, weil ihre Wärme und Gefährlichkeit zur Gefahr eilen. Und daher läßt sie die Natur des Menschen mehr im Stich, als daß sie ihm zur Gesundheit nützt.
Giftig
Mansoor werd als geneeskrachtig kruid verspreid vanuit Midden- en Zuid-Europa en West-Azië. In Nederland en België komt het nog als schaduw minnende bodembedekker in tuinen en verwilderd voor. Mansoor bevat het zeer giftige aristolochiazuur, dat bij mensen zeer schadelijk is voor de nieren (nefrotoxisch) en ook kankerverwekkend is. Tot in de 18e eeuw werden de gedroogde wortelstokken gebruikt als braakmiddel en tot in de 19e eeuw werd de wortelstok verwerkt tot diureticum (urine drijvend) en laxeermiddel.
Die wortelen van desen cruyde met wijn ghesoden ende ghedroncken doen water maken ende die urine lossen ende sijn goet tseghen die droppelpisse ende den ghenen die hoesten die cort van adem ende verstopt van borsten sijn ende die eenich ledt vercrompen oft ghespannen hebben.
Nico Rookmaker
18 april 2025
